Canbolat GÜRSES Genetik ve Nanobiyoteknoloji
Gümüş kaplı tekstillerin antibakteriyel özellikleri spor ve tıp alanlarında popülerdir. Bir araştırma ekibi şu anda farklı gümüş kaplamaların çamaşır makinesinde nasıl davrandıklarını inceliyor. Bu ekip çok önemli bir şey keşfetti: nano kaplamalı tekstiller çamaşır suyunun içine normal kaplamalı tekstillere nazaran daha az nanopartikül salıyorlar.
“nano” kelimesini içerse bile en azından gümüş kaplı tekstiller için öncelikli olarak “nano” sızdırma söz konusu değildir. Her çamaşır yıkandığında gümüş kaplamanın belirli bir miktarı tekstilden ayrılarak atık suya karıştığı düşünülüyordu. Ancak yapılan araştırma, nano kaplı tekstillerin atık suya hemen hemen hiç nanopartikül salımı yapmadığını gösterdi. Bu durum, pek çok farklı gümüş partikülleri bulunan sıradan kaplamaların oldukça tersidir. Bundan daha öte, gümüş kaplamalı nano tekstiller yıkama sırasında genellikle çok az gümüş kaybeder. Bunun nedeni, oldukça az gümüşün nano kaplamayla tekstil dokumasına katılmasındandır. Böylece sıradan kaplamalardaki duruma kıyasla küçük miktarlardaki gümüşü antibakteriyel etki için salar. Gelecek analizler ve gümüş tekstillerin muamelesi üzerindeki dönüşebilir etki şaşırtıcı bir sonuç ortaya koymuştur. İster nano kaplı olsun ya da geleneksel kaplamalı olsun, tüm gümüş tekstiller benzer davranışlar sergilemektedir. Bu, neden nano tekstillerin geleneksel gümüş kaplamalı tekstillere nazaran daha sıkı düzenlenmelere maruz kalamayacağını belirtmesinin yanında nano gümüş için muhtemel özel düzenlenmelerle alakalı şu anki tartışmalarla ilgilidir.
Fakat atık sudaki gümüş partiküllerinin önemli nedir? Açıktaki gümüş havada bulunan düşük miktarlardaki sülfürle reaksiyona girerek gümüş sülfiti oluşturur ve aynı işlem atık su arıtma tesislerinde de meydana gelir. Çözünür olmayan gümüş sülfit sedimentasyon yani çöktürme tankının altında zamanla birikir ve daha sonra lağım pisliğiyle birlikte yakılır. Atık sudaki herhangi bir gümüş çevrede kalır. Gümüş insanlar için göreceli olarak toksik olmadığından zararsızdır. Aşırı terlemeye bağlı olarak gümüş partikülleri dokuma tekstilden salınsa bile sağlıklı deri tarafından absorbe edilmez.
Bu grafik, bir çamaşır yıkanması boyunca çıkan gümüş kaplamaların yüzdesini (mavi) ve gümüş nanopartiküllerin yüzdesini (kırmızı) göstermektedir. Nano gümüşle kaplı tekstiller geleneksel kaplamalılara göre ortama daha az nanopartikül salmaktadır.
Hangi kaplama için hangi deterjan?
Araştırmacılar daha sonra gümüş tekstilin farklı sıradan deterjanlara nasıl yanıt verdiğini incelediler. Çalışmalar, çamaşır deterjanlarının bazı aktif içeriklerinin var olan gümüşün yapısını değiştirebileceğini gösterdi. Örneğin, tekstil dokumalarını yıkamadan önce araştırmacılar çözünmeyen gümüş (bir geleneksel gümüş çeşidi) saptadılar. Ancak yıkadıktan sonra, gümüş klorit (çözünmez) gibi başka gümüş bileşikleri veya metalik nano gümüş gibi element halindeki gümüş belirlendi.
Böylece, gümüş tekstiller sürekli değişen ve kimyasal değişikliklere maruz kalan bir miktar gümüş bileşiklerini en sonunda içerir. Ancak, bunu sadece yıkama esnasında yapmakla kalmaz.
Üretim ve kaplama işlemleri boyunca bile dış etkiler tekstildeki gümüş partiküllerinin bileşimini etkileyebilir. Öyle ki bu durum, müşteri ürünü alıp evdeki dolabına assa bile gerçekleşebilir.
